Պատմություն՝ Արշակ երկրորդը և Պապ թագավորը

Պապ թագավորը
Հռոմեական օգնական զորքով Պապը վերադառնում է և հաստատվում հայոց գահին (370–374 թթ.): Հայոց զորավար Մուշեղ Մամիկոնյանը երկիրը մաքրում է թշնամու զորքերից և լուծում Արշակ արքայի և իր հոր` Վասակ սպարապետի վրեժը:  Հռոմեական կայսերը խնջույքի ժամանակ սպանել  է տալիս Պապ թագավորին:

Արշակ Եկրորդ
Արշակ եկրորդ–ը (350–368 թթ.) դարձավ Արշակունիների ամենանշանավոր
արքաներից մեկը։ Նա սկսեց վարել ինքնուրույն քաղաքականություն։ Հռոմում նա սպանել է նրա եղբոր արքայազն Տրդատին: Արշակ II- Շապուհ արքան դավադրաբար հրավիրում է Տիզբուն և ձեռբակալում և նետում Անհուշ բերդ: Այնտեղ նա մահանում է

Պատմություն՝ Արշակունյաց Հայաստանի բաժանումն ու անկումը

Ա. IV դարում Հայաստանում ձևավորվեց ավատատիրություն՝ տոհմիկ ավագանուն պատկանող հողերը վերածվեցին ավատի, իսկ դրանցում ապրող ազատ գյուղացիները՝ կախյալ հարկատու բնակչությանը, որոնք պետք է մշակեին հողը և բերքը տային հողի սեփականատիրոջը: Արքան կամ հողատերը ավատ էր տալիս ինչ-ոևր մեկին, որը նաև տալիս էր զինվորական խոստում: Ավատի դիմաց հարկ էին վճարում: Հասարակությունը բա-անվեց երկու դասի՝ ազատներ՝ հողատերեր և անազատ մարդիկ՝ առևտրականներ և արհեստավորներ, ազատ և կախյալ գյուղացիներ:

Բ. Թագավորական իշխանությունը ավատատրրության ժամանակ թուլացավ, քանի որ խոշոր հողատերերը ձեռք բերեցին ավելի մեծ կալվածքներ և ավելի շատ անկախացան թագավորոկան իշխանությունից: Թագավորը ստիպվա խէր պայքարել թե արտաքին թշնամու, և թե ներքին լարվածության դեմ:

Գ. Հռոմը չհանթուրժեք Պապ թագավորի վերափոխություներին, քանի որ Պապ թագավորը ստեղծել էր ուժեղ բանակ՝ կազմված 90000 զինվորից, և կարճ ժամանակում նվաճել էչ Հայաստանից զավթված գրեթե բոլոր ծայրագավառները: Նա վերափոխեց եկեղեցին և սահմանափակեց եկեղեցականների եկամուտի աղբյուրները:

Այդ ամենը առաջացրեց եկեղեցականների, կալվածատերերի և Հռոմի թշնամանքը և Հռոմի կայսրի հանձնարարությամբ Պապը 374 թվականին դավադրաբար սպանվեց:

Պատմություն՝ Արշակունիների գահակալումը: Քրիստոնեության ընդունումը:

A2

Ա. Արշակունիները որդեգրեցին հռոմեամետ քաղաքականություն, քանի որ 226 թվականին Պարթևաստանում հեղաշրջման արդյունքում ձևաորվեց Սասանյան թագավորություն, որը Արշակունիներին դիտարկում էր որպես թշնամի և սպառնում էր Հայաստանին: Այդ պատճառով Արշակունիները ավելի հակված էին դեպի Հռոմ:

Բ. Մի գուցե արքան ու իր ընտանիքը կնքվեցին Արածանիի գետում, քանի որ Արածանիի ճակատամարտում հռոմեացիները պարտություն էին կրել հայերից:

Գ. Տրդատ երրորդը ցանկանում էր քրիստոնեության օգնությամբ ամրապնդել իր իշխանությունը: Նաև, ըստ ավանության, Տրդատ Երրորդը հիվանդանում է Գրիգոր Լուսավորիչին Խոր Վիրապում բանտարկելուց հետո և եևազ է տեսնում, որտեղ ասվում է, որ Գրիգոր Լուսավորիչը կարող է նրան բուժել: Նա հանում է Լուսավորչին բանտից, Լուսավորիչը նրան բուժում է և Տրդատը ընդունում է քրիստոնեությունը: Հայաստանը դառնոնւմ է առաջին երկիրը, որը պետականորեն ընդունեց քրիստոնեությունը

Պատմություն՝ Արշակունիների հաստատումը հայոց գահին

Հայոց պատմություն, էջ 102-106, էջ 107-ի հարցերին պատասխանել

a2.

1. Հռոնդեայի դաշնագիրը կնքվեց 64 թվականին և այն ենթադրում էր, որ

Հռոմի Ներոն կայսրը տալիս է իր համաձայնությունը Տրդատ I-ի Հայոց գահին բարձրանալուն:

Բ. Հայ ավագանու կողմից սոցիալական և իշխանական կառույցների աշխատանքը պահպանելը կարևոր էր, քանի որ Հռոմը ցանկանում էր ճնշել Մեծ Հայքի ինքնիշխանությունը և դարձնել այն իր նահանգը:

Գ. Հռոմը Հայաստանի ինքնիշխանությունը ճնշելու համար ուղարկում էր դրածո արքաներ և Հայաստանի դեմ մղում էր պատերազմներ, Հռոմը ցածրացրել էր Հայաստանի կարգավիճակը:

Պատմություն՝ Կայսրության հաստատումը Հռոմում

1.Անտոնիոսը, Լեպիդոսը և Օկտավիանոսը: Անտոնիոսը կառավարում էր արևելյան, Օկտավիանոսը՝ արևմտյան, իսկ Լեպիդոսը՝ աֆրիկյան պրովինցիաները:

2.

3. Ակցիումի ճակատամարտը տեղի ունեցավ ք. Ծ ա. 30 թվԿնին, Հունաստանում՝ Ակցիում հրվանդանի մոտ: Ծովամարտն ավարտվեց Անտոնիոսի զորքերի պարտությամբ: Անտոնիոսը փախավ իսկ նրա զորքն անցավ Օկտավիանոսի կողմ: Եգիպտոսն առանց կռվի հանձնվեց:

4. Օգոստոսը Հռիմի առաջին կայսրն էր:

5. Օգոստոսի ստեղծած կռռավարման համակարգը կոչվում էր պրինցիպատ:

6. Ք.ծա.ա 20 թվականին Օգոստոսը մեծ բանակով եկավ Սիրիա: Պարթևաստանը հրաժարվեց Հհայաստանի հետ դաշինքից և հպատակվեց Հռոմին: Հայաստանը հայտնվեց Հռոեմի ազդեցության տակ:

Պատմություն՝ Հռոմեական միջերկրածովյան տերության կազմավորումը

Առաջադրանք 1

Համաշխարհային պատմություն

Հռոմեական միջերկրածովյան տերության կազմավորումը/էջ 77-79-ը , հարցերին պատասխանել/

1. Պունիկյան պատերազմների պատճառն այն էր, որ Հռոմը ցանկանում էր Կարթագենից գրավել հացառատ Սիցիլիա կղզին: Հռոմեացիները կարթագենացիներին անվանում էին ՛՛պուններ՛՛, այդ պատճառով Կարթագենի դեմ մղվող պատերազմները կոչվել են ՛՛պունիկյան՛՛ պատերազմներ: Կարթագենացիները պաշտպանվում էին, իսկ առաջին պունիկյան պատերազմից հետո, որում նրանք պարտվեցին, նրանք վերականգնեցին տնտեսությունը, ստեղծեցին նոր նավատորմ, գրավեցին Իսպանիան և իսպանական ցեղերից ստեղծեցին հզոր բանակ, որ պայքարեն Հռոմի դեմ:

• Հռոմի տարածքից դուրս նվաճված երկիրները և մարզերը հռոմեացիները կոչում էին ՛՛պրովինցիաներ՛՛՝ պարտված երկիրներ: Այդ երկիրներ վերածվում էին Հռոմի գաղութների: Պրովինցիաների կառավարումը մեկ տարով տրվում էր պաշտոնավարման ժամկետը լրացած կոնսուլներին և պրետորներին:

• Ք.ծ.ա 2-րդ դարում Հռոմը նվաճեց Մակեդոնիան, Հունաստանը և պարտության մատնեց Սելևկյան տերության արքա Անտիոքոս III-ին Ք.ծ.ա. 190 թվականի Մագնեսաիայի ճակատամարտում: Ճակատամարտում հաղթեց Հռոմը, ճակատամարտի արդյունքում Սելևկյանները պարտվեցին և իրենց անկախ հայտարարեցին Արտաշես Ա-ն Մեծ Հայքում և Զարեհը՝ Ծոփքում:

Պատմություն՝ Հռոմեական քաղաքակրթության սկզբնավորումը

Առաջադրանք 1

Համաշխարհային պատմություն, լրացնել էջ 69-70-ը

Համաշխարհային պատմություն, Էջ 71-73-ը, պատմել, էջ 73-ի հարցերին պատասխանել գրավոր:

1.

Իտալիայում բնակվել են լատինները, էտրուսկները, սամնիտները, որոնց միասնաբար անվնում էին իտալիկներ: Իտալիայույմ բնակվում էին նաև հույները և փյունիկեցիները:

2.Հռոմ քաղաքը հիմնադրվել է Իտալիայի միջին մասում Ք.Ծ.Ա 753 թ.: Էրեբունի Երևանը հիմնաթվել է Ք. Ծ. Ա. 782 թվականին: Էրեբունու հիմնադրումից մինչև Հռոմի հիմնադրումը անցել է 29 տարի:

3.  Սերվիոս Տուլիոսը, որը Հռոմի նախավերջին արքան էր, Ք.ծ.ա. VI դարի կեսին Հռոմի բնակչությունը բաժանեց վեց դասի՝ ըստ ունեցվածքի: Այսուհետ մարդու հասարակական դիրքը պետք է որոշվեր ոչ թե ըստ ծագման, այլ ըստ ունեցվածքի:

Պլեբեյներն այսուհետ պարտավոր էին ծառայել բանակում: Ամենահարուստ դասեր պետք է ծառայեին հեծելազորում, պակաս ունևորներ՝ ծանրազեն հետևակում, իսկ աղքատները՝ թեթևզեն հետևակում:

Բարեփոխումները հակասում էին պատրիկների շահերին և պայմանավոված էին սոցիալական արդարության անհրաժեշտությամբ ու երևի նրանով, որ բանակը ուներ զինվոների կարիք:

4.

Ինձ համար ընդունելի է հանրապետական կարգը, քանի որ անրապետական կարգի դեպքում չկա թագավոր, որը կարող է միանձնյա որոշումներ ընդունել:

5. Հռոմի հանրապետության կառավարումը իրականացնոմ էին *+, որոնց ընտրում էին պատրիկները: Նանք հետևոմ էին կարգ ու կանոնին, հերթով կառավարում էին բանակը: Սետանը քննում էր պետական հարցերը և ընդունում էր որոշումներ, որոնք իրականացնում էին կոնսուլները: Ժողովրդական ժողովն իրավունք ուներ մերժել կամ հաստատել Սենատի որոշումները:

Տարբերությունը այն է, որ ռեսպուբլիկայի դեպքում պետությունը կառավարում էին կոնսուլները, իսկ մինչ այդ պետությոնը կառվաարում էր Սենատը: Նա մինչև ռեսպոլիկայի ստեղծումը բանակը ղեկավարում էր թագավորը, որին ընտրում էր Սենատը:

Թեստ՝ ովքեր էին համարվում Հռոմի քաղաքացինրը՝   Պատասխան՝ պատրիկները:

 

 

ենատը:

Պատմություն՝ Դասական դարաշրջանի հունական մշակույթի ազդեցությունը

Համաշխարհային պատմություն/էջ 60-62, պատասխանել, էջ 62-ի հարցերին/Դասական դարաշրջանի հունական մշակույթի ազդեցությունը

1. Հին հույները իրենց աստվածներին կոչում էին «Օլիմպիական», քանի որ ըստ լեգենդի այդ աստվածները ապրում էին Օլիմպոս լեռան վրա: Այդ աստվածները տասներկուսն էին:
2.  

Սպորտային խաղերը, Արվեստի մրցույթները և թատրոնը

• Պատգամախոսը այն մարդն էր, որը մարդկանց փոխանցում էր աստվածների պատգամները

• Ակադեմիան փիլիսոփա Պլատոնի կողմից ստեղծված փիլիսոփայական դպրոց էր:

Լիկեոնը Պլատոնի աշակերտ՝ Արիստոտելի կողմից ստեղծած դպրոց էր:

5. Թատրոնը կիսաշրջանաձև շինություն էր, որի կենտրոնում գտնվում էր կլոր բեմը: Նստատեղերը հովհարաձև բաժանվում էին մինչև 20-30 շարք:

6. Ճեմասրահը առանց պատերի բայց տանիքով, սյունազարդ շինություն էր, որտեղ մարդիկ քայլում էին և զրուցում էին՝ հատկաօես ամռան շոգին:

7. Ամենահայտնի քանդակագործը Ֆիդիասն էր, նա կերտել էր Աթենաս աստվածուհու արձանը ,նաև Զևսի արձանը:

Պատմություն՝ Ամփոփիչ աշխատանք

1․ Համեմատել Արտաշես առաջին և Տիգրան մեծ

Ա․ Կառավարման ժամանակահատվածը

Տիգրան Մեծ՝ Ք.ծ.ա 95-55

Արտաշես Առաջին՝ Ք.ծ.ա. 189-160թթ.

Բ․ Ներքին քաղաքականությունը

Արտաշես Առաջինն իրականացրել է բազմաթիվ բարեփոխումներ: Նա Մեծ Հայքը բաժանել է 120 ստրատեգիաների: Նա փորձում էր մեղմել հողատերերի և գյուղացյիյների միջև ընկած հարաբերությունները: Նա վերափոխեց բանակը՝ այն բաժանելով չորս զորավարությունների:

Տիգրան Մեծը ստեղծել է ամուր և կենտրոնացված պետական համակարգ: Նրա օրոք մեծ Հայքը բացարձակ միապետություն էր, որտեղ անսահմանափակ իրավունքներ և բացառիկ հնարավորություններ ուներ միապետը։ Երկրի կառավարման համակարգում իր ուրույն դերն ուներ բարձրագույն խորհրդակցական մարմինը՝ աշխարհաժողովը: Տիգրան Մեծը ժառանգել էր հզոր բանակ, զինվորների թիվը հասնում էր 300հազարի:

Գ․ Արտաքին քաղաքականություն

Տիգրան Մեծ՝ Տիգրան Մեծը վարել է նվաճողական արտաքին քաղաքականություն, նրա կառավարման օրոք Մեծ Հայքի թագավորությունը եղել է ծովից ծով՝ Միջերկրականից մինչև Կասպից ծով: Տիգրան Մեծը գրավել էր Ատրպատականը և Հյուսիսային Միջագետքը, վերադարձրել էր յոթ հովիտների տարածքը, նա վերամիավորեց Ծոփքը, գրավեց Կապադովկիան, Սելևկյան տերությունը, Կորդուքը

Արտաշես Առաջինը կարողացել է Մեծ Հայքին վերամիավորել բացի Փոքր Հայքից, Կոմմագենեից և Ծոփքից:

Դ․ Մայրաքաղաքը

Տիգրան Մեծ՝ Ք.ծ.ա 80-ականներին Տիգրան Մեծը կառուցեց նոր մայրաքաղաք՝ Տիգրանակերտ Աղձնիք նահանգում: Այդ մայրաքաղաքում նա վերաբնակեցրեց արհեստավորների և վաճառականների: Շուտով Տիգրանակերտը դարձավ առևտրային ուղիների հանգույց:

Արտաշես Առաջինը հիմնադրել է Արտաշատ մայրաքաղաքը:

Ե․ Եզրակացություն

2․ Հունաստան

Ա․ աշխարհագրական դիրքը

Պատմական Հունաստան ըընդգրկում է Բալկանյան թերակղզու հարավային մասը և շրջապատող հազարից ավելի կղզիներ: Այն լեռնային երկիր է, ամենաբարձր լեռը Օլիմպեսն է՝ մոտ 3000 մետր:

Բ․ Համեմատել Աթենքն  ու Սպարտան

Աթենքն ու Սպարտան Հին Հունաստանի ամենախոշոր քաղաք-պետություններիցէ՝ պոլիսներից էին: Աթենքում պետական բոլոր գործերը վարում էին յուրաքանչյուր տարի ընտրվող խորհուրդը և ազատ քաղաքացիները, որոնք հավաքվում էին ժողովրդական ժողովի: Դա աշխարհում ժողովրդավարության առաջին դրսևորումներից էր:

Սպարտայի հասարակությունը կազմված էր երկու հակադիր դասերից՝ սպարտիատներից և հելոտներից։ Սպարտիատները դորիացիներն էին, որոնք իրենց ունեցվածքով և իրավունքներով հավասար էին միմյանց։ Հողը պատկանում էր համայնքին։ Սակայն սպարտիատները չէին զբաղվում երկրագործությամբ և արհեստներով։ Նրանք զինվորներ էին և ժամանակի մեծ մասը նվիրում էին մարմնակրթությանը։ Յուրաքանչյուր ընտանիքի տրամադրվում էր հաղակտոր՝ այնտեղ ապրող հելոտներով։ Հելոտները նվաճված և ստրկացված աքայացիներն էին։ Նարնք սպարտիատների համայնքի սեփականությունն էին։ Հելոտները զուրկ էին տական իրավունքներից։ Սպարտայում համատեղ կառավարում էր երկու արքա։ Արքաների իշխանությունը ժառանգական էր։ 

Գ․ Ինչ նոր բառեր իմացաք Հունաստանի մասին

Օլիգարխիա – կառավարման ձև, երբ պետության կառավարումը կենտրոնանում է արիստոկրատիայի ձեռքորում

Արիստոկրատիա – ազնվազարմերի խավ

Պոլիս —  քաղաք պետություն

Դեմոս – ժողովուրդ՝ գյուղացիներ, առևտրականներ և արհեստավորներ

Տիրանիա՝ կառավարման ձ, որի ժամանակ կառավարում է տիրանը

Պատմություն՝ Արխայիկ Հունաստան

1. Հույները անվանում էին իրենց հելլեներ իսկ իրենց երկիրը Հելլադա:
2. Առաջին դրամները հատվել են Ք.Ծ.Ա յոթերորդ դարում:
3. Հունականայբուբենը ստեղծվել է Ք.ծ.ա 9-րդ դարի վերջին 8-րդ դարի սկզբին: Եվկլիդյան յբուբենը ունեցել է 24 տառ:
4. Ազատ մարդկանց անվանում էին դեմոս` գյուղացիներ, առևտրականներ, արհեստավորներ:
5. Երբ իշխանության պայքարում հաղթում էրդեմոս, պոլիսը դառնում էր դեմոկրատական, երբ հաղթում էր արիստոկրատիան՝ օլիգարխական:
6. Այն տեղի ունեցավ Ք.ծ.ա. 9-8-րդ դարերին: Հին Հոնաստանում հացի պակաս կար, և մարդիկ գաղթում էին նոր տարածքներ ևաշխատանք գտնելու համար:
7. Երբ դեմոսըհաղթեց օլիգարխիային, նրան սկսեց ղեկավարել տիրանը: Տիրաններ հաճախ դառնում էին Օլիմպիական խաղերի հաղթողներ: Տիրանները արիստոկրատներից խլում էին հողերի մի մասը և բաժանում գյուղացինեին: